-
1 detraho
1) стаскивать, снимать (aliquem equo L, de curru C; stramenta e mulis Cs; anulum de digito Ter, C и e manu VM; vestem corpori QC; armillas lacertis Pt; figuram ab ore Prp)2) валить, низвергать, разрушать (statuas Just; muros T)tauros ad terram cornibus d. Su — пригнуть быков за рога к земле4) сцарапывать, стирать ( nomen ex scuto bAl)5) сдирать (pellem H, Ph; coria occisis Mela)6) отрывать ( malleolos viti Col)detractis pinnis Ap — вырвав перья, т. е. «подрезав крылья»7) состригать, снимать (pecori lanas Q; capillos CA)8) мед. выпускать, удалять (sanguinem venis Lcr; materiam per alvum Scr)10) вынимать (lapidem ex opere PJ; fetus nido V)11) выпускать, пропускать (litteras, syllabas Q)12) выделять, уводить ( ex acie singulas cohortes Cs)13) уносить, похищать (spolia hostium templis L; gladium delubro Martis Su)14) сбавлять, скинуть (aliquid de totā summā C; d. pondus Nep)d. de famā alicujus C — порочить чью-л. славуd. alicui fidem Q — лишить доверия кого-л. (не верить кому-л.)15) уменьшать, низводить, умалять, принижать ( majestatem regum ad medium L)d. de aliquo C, Nep — унижать кого-л.16) вредить, наносить ущербmultum detraxit ei, quod alienae erat civitatis Nep — ему (Эвмену) сильно вредило то, что он был иноземцем17)а) отвлекать, удалять (d. aliquem Galliā C; Hannibalem ex Italiā L)б) изгнать, вытеснить ( inimicum ex Galliā C)d. aliquem ad accusationem C — заставить кого-л. выступить обвинителемd. aliquem in judicium C — привлечь кого-л. к судебной ответственности19) освобождать, избавлять (d. alicui laborem, calamitatem C)animis alicujus d. errorem O — вывести кого-л. из состояния неуверенностиdetractā opinione alicujus rei C — если не верить чему-л.20) чернить, клеветать ( de absentibus detrahendi causa dicere C) -
2 detraho
dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.
2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.
II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.: nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis, Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.
2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.
B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat., magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.
C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.
2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Romanis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detrahens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – / Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743.
-
3 detraho
dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.:————nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis,————Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa————binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat.,————magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Roma-————nis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detra-————hens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – ⇒ Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743. -
4 detraho
dē-trăho, xi, ctum, 3 ( inf. perf. sync. detraxe, Plaut. Trin. 3, 3, 15), v. a., to draw or take off, draw away, draw or take down; to pull down; to take away, remove, withdraw (class. and very freq.).I.Lit.A.In gen.(α).With acc. and de or ex with abl.:(β).crumenam sibi de collo,
Plaut. Truc. 3, 1, 7:anulum de digito,
Ter. Heaut. 4, 1, 38:aliquem de curru,
Cic. Cael. 14 fin. et saep.:aliquem ex cruce,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; so,stramenta e mulis,
Caes. B. G. 7, 45, 2:homines ex provinciis,
Cic. Prov. Cons. 1; cf.:inimicum ex Gallia,
id. ib. 8, 19:Hannibalem ex Italia,
Liv. 29, 20;aliquem pedibus e tribunali,
Suet. Rhet. 6 et saep.—With acc. and dat.:(γ).nudo vestimenta detrahere me jubes,
Plaut. As. 1, 1, 79:alicui anulum,
Ter. Hec. 5, 3, 31:vestem alicui,
id. Eun. 4, 4, 40:amiculum alicui,
Cic. N. D. 3, 34, 83:torquem alicui,
id. Fin. 1, 7, 23:loricam alicui,
Verg. A. 5, 260 et saep.: tegumenta scutis, Caes. B. G. 2, 21, 5:frenos equis,
Liv. 4, 33 et saep.:virum equo,
Liv. 22, 47; cf.:aliquem in transvehendo,
Suet. Aug. 38.With acc. alone: vestimenta, Cato ap. Gell. 10, 3, 17:(δ).veste detracta,
Cic. Brut. 75, 262:soccos detrahunt (servi),
Ter. Heaut. 1, 1, 72:detractis insignibus imperatoris,
Caes. B. C. 3, 96, 3:vestem,
Cic. Brut. 75, 262;statuas,
Just. 38, 8, 12.—With ad, in, or trans:B.castella trans Euphraten,
Tac. A. 15, 17 et saep.:aliquem in judicium,
Cic. Mil. 8, 38; cf.:aliquem ad accusationem,
id. Clu. 68, 179:aliquem ad aequum certamen,
Liv. 22, 13:tauros ad terram cornibus,
Suet. Claud. 21; cf.: naves ad terram, Auct. B. Alex. 10 fin.:dominationem in carcerem et catenas,
Flor. 1, 24, 3.—In partic.1.In medic. lang., to purge, Cels. 2, 10 fin.; Plin. 27, 7, 28, § 48 et saep.—2.With the accessory idea of depriving or diminishing, to remove, withdraw, take away a thing from any one; to draw off, remove, take away from any thing.(α).With acc. and de or ex with abl.:(β).multa de suis commodis,
Cic. Lael. 16, 57:aliquid de summa,
Lucr. 3, 513; cf. Cic. Verr. 2, 3, 78, § 181:aliquid ex ea summa,
id. Att. 10, 5; and:nihil de vivo,
id. Fl. 37:ex tertia acie singulas cohortes,
Caes. B. C. 3, 89, 3; cf.:detractis cohortibus duabus,
id. B. G. 3, 2, 3.—With acc. and dat.:(γ).cum ei eidem detraxisset Armeniam,
Cic. Div. 2, 37 fin.:scuto militi detracto,
Caes. B. G. 2, 25:coronam capiti,
Liv. 38, 47; cf. Hor. S. 1, 10, 48:auxilia illi,
Caes. B. G. 6, 5, 5:fasces indigno (opp. deferre),
Hor. Ep. 1, 16, 34 et saep.:pellem hostiae,
to flay, Vulg. Levit. 1, 6.—With acc. and ab with abl.:II.aliquid ab homine,
Cic. Off. 3, 6, 30.—Trop.A.In gen., to pull down, to lower (very rarely):B.regum majestatem ab summo fastigio ad medium,
Liv. 37, 45, 18:superbiam,
Vulg. Isa. 23, 9.—Far more freq.,In partic. (acc. to no. I. B. 2.), to withdraw, take away, take; to lower in estimation, disparage, detract from.(α).With de or ex:(β).detractis de homine sensibus,
Cic. Fin. 1, 9, 30; cf.:quicquam de nostra benevolentia,
id. Fam. 5, 2 fin.:tantum sibi de facultate,
id. Brut. 70 fin.; cf.:studiose de absentibus detrahendi causa, severe dicitur,
id. Off. 1, 37, 134:de ipso, qui scripsit, detrahi nihil volo,
Cic. Pis. 29, 71: aliquid de aliquo, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7:de hoc senatu detrahere,
Cic. Rab. Perd. 7, 20; so,de aliquo,
id. Att. 11, 11 fin.; Nep. Chabr. 3, 3:de se,
Cic. Ac. 2, 5, 15; cf.:de rebus gestis alicujus,
Nep. Timol. 5, 3:quantum detraxit ex studio, tantum amisit ex gloria,
Cic. Brut. 67, 236; cf. id. Div. ap. Caecil. 15, 49; id. Fam. 1, 5, a.—With dat.:(γ).nihil tibi detraxit senatus nisi, etc. (opp. dare),
id. ib. 1, 5, b; cf.opp. concedere,
id. de Or. 2, 71; Quint. 11, 1, 71:honorem debitum ordini,
Cic. Verr. 2, 4, 11:illam opinionem maerenti,
id. Tusc. 3, 31, 76:auctoritatem Cottae,
Quint. 6, 5, 10:fidem sibi,
id. 2, 17, 15; 5, 7, 4 al.:errorem animis,
Ov. M. 2, 39:multum alicui,
Nep. Eum. 1, 2:regi,
Vulg. Eccles. 10, 20.—Absol.:C.aliquid dicere detrahendae spoliandaeque dignitatis alicujus gratia,
Cic. Cael. 2 et saep.:laudis simulatione detrahitur,
Quint. 8, 6, 55; id. 12, 9, 7.—To withhold:ususfructus in mancipanda proprietate detrahi potest,
Gai. Inst. 2, 33. -
5 plenum
plēnus, a, um, adj. [from the root ple-; Sanscr. prā-, to fill; Gr. pla- in pimplêmi, plêthô; Lat. plerus, plebs, populus, etc.; whence compleo, expleo, suppleo], full, filled with any thing (class.; cf.: refertus, oppletus).I.Lit.A.In gen., with gen.:B.rimarum,
Ter. Eun. 1, 2, 25:corpus suci,
id. ib. 2, 3, 27:Gallia est plena civium Romanorum,
Cic. Font. 1, 11:domus plena caelati argenti,
id. Verr. 2, 2, 14. §35: vini, somni,
id. Red. in Sen. 6, 13: [p. 1387] stellarum, id. Rep. 6, 11, 11.—With abl.:plena domus ornamentis,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126:vita plena et conferta voluptatibus,
id. Sest. 10, 23:plenum pueris gymnasium,
Quint. 2, 8, 3.— Absol.:auditorium,
Quint. 2, 11, 3:plenissimis velis navigare,
with swelling sails, Cic. Dom. 10, 24.—As subst.: plēnum, i, n., space occupied by matter, a plenum, Cic. Ac. 2, 37, 118.—Adverb.: ad plenum, to repletion, copiously, abundantly ( poet.), Verg. G. 2, 244:hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,
Hor. C. 1, 17, 15; so Veg. 2, 9:philosophiae scientiam ad plenum adeptus,
Eutr. 8, 10.—In partic.1.Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent (class.):b.pleni enective simus,
Cic. Div. 2, 69, 142:vulpecula pleno corpore,
Hor. Ep. 1, 7, 31:frigus inimicum est tenui: at prodest omnibus plenis,
Cels. 1, 9:femina,
Ov. A. A. 2, 661.— Comp.:tauros palea ac feno facere pleniores,
Varr. R. R. 2, 5, 12.— Sup.:plenissimus quisque,
Cels. 2, 1.—Of females, big, with child, pregnant (class.):2.et cum te gravidam et cum te pulchre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49:femina,
Ov. M. 10, 469; Val. Fl. 1, 413:sus plena,
Cic. Div. 1, 45, 101; cf.:Telluri plenae victima plena datur (preceded by gravida),
Ov. F. 4, 634.—Filled, satisfied ( poet.), Ov. Am. 2, 6, 29:3.plenus cum languet amator,
sated with reading, Hor. Ep. 1, 20, 8; cf.:illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus,
Ov. P. 3, 4, 55.—Full packed, laden; with abl.:4.quadrupedes pleni dominis armisque,
Stat. Th. 4, 812:exercitus plenissimus praedā,
Liv. 41, 28:crura thymo plenae (apes),
Verg. G. 4, 181.— Absol.:vitis,
Ov. Am. 2, 14, 23.—Entire, complete, full, whole:5.ut haberet ad praeturam gerendam plenum annum atque integrum,
Cic. Mil. 9, 24:gaudia,
id. Tusc. 5, 23, 67:numerus,
id. Rep. 6, 12, 12:pleno aratro sulcare,
with the whole plough sunk in the ground, Col. 2, 2, 25:sustineas ut onus, nitendum vertice pleno est, i. e. toto,
Ov. P. 2, 7, 77:pleno gradu,
at full pace, at storming pace, Liv. 4, 32.— Neutr. adverb.: in plenum, on the whole, generally (post-Aug.), Plin. 13, 4, 7, § 31; Sen. Ep. 91, 9.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud (class.):6.vox grandior et plenior,
Cic. Brut. 84, 289:voce plenior,
id. de Or. 1, 29, 132.—Of letters, syllables, words, full, at full length, not contracted, unabridged:7. 8.pleniores syllabae,
Auct. Her. 4, 20, 28:ut E plenissimum dicas,
Cic. de Or. 3, 12, 46:siet plenum est, sit imminutum,
id. Or. 47, 157:plenissima verba,
Ov. M. 10, 290.—Full, abundant, plentiful, much:9.non tam Siciliam, quam inanem offenderant, quam Verrem ipsum, qui plenus decesserat,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12:urbes,
id. Pis. 37, 91:pecunia,
much money, id. Rosc. Am. 2, 6:mensa,
Verg. A. 11, 738.— Comp.:serius potius ad nos, dum plenior,
Cic. Fam. 7, 9, 2:tres uno die a te accepi litteras, unam brevem, duas pleniores,
fuller, larger, id. ib. 11, 12, 1.— Sup.:plenissima villa,
Hor. S. 1, 5, 50.—Of age, full, advanced, ripe, mature:10.jam plenis nubilis annis,
marriageable, Verg. A. 7, 53:plenus vitā,
Stat. S. 2, 2, 129:annis,
full of years, that has reached extreme old age, Plin. Ep. 2, 1, 7:plenior annis,
Val. Fl. 1, 376:annus vicesimus quintus coeptus pro pleno habetur,
Dig. 50, 4, 8.—Law t. t.: pleno jure, with a complete legal title:II.proinde pleno jure incipit, id est et in bonis et ex jure Quiritium, tua res esse,
Gai. Inst. 2, 41:pleno jure heres fieri,
id. ib. 3, 85 al.—Trop., full, filled.A.In gen., with gen.: plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 Vahl.):B.jejunitatis plenus,
Plaut. Merc. 3, 3, 13:consili,
Plaut. Ep. 1, 2, 49:viti probrique,
id. Mil. 2, 5, 13:fraudis, sceleris, parricidi, perjuri,
id. Rud. 3, 2, 37:offici,
Cic. Att. 7, 4, 1:negoti,
full of business, id. N. D. 1, 20, 54; Plaut. Ps. 1, 3, 146:irae,
Liv. 3, 48:ingenii,
Cic. Fl. 6, 15:laboris,
Plin. 6, 19, 22, § 66:quae regio in terris nostri non plena laboris?
is not full of our disaster? Verg. A. 1, 460.—With abl.:plenus sum exspectatione de Pompeio,
full of expectation, Cic. Att. 3, 14, 1:laetitiā,
Caes. B. C. 1, 74:humanitate,
Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 1, 7.—In partic.1.Complete, finished, ample, copious (class.):2.orator plenus atque perfectus,
Cic. de Or. 1, 13, 59:plenior, opp. to jejunior,
id. ib. 3, 4, 16:oratio plenior,
id. Off. 1, 1, 2:pleniora scribere,
Caes. B. C. 1, 53.—Full of, abounding or rich in any thing:1.plenum bonarum rerum oppidum,
Plaut. Pers. 4, 2, 38:quis plenior inimicorum fuit C. Mario?
Cic. Prov. Cons. 8, 19: pleniore ore laudare, with fuller mouth, i. e. more heartily, id. Off. 1, 18, 61.—Hence, adv.: plēnē.Lit., full (post-Aug.):2.vasa plene infundere,
Plin. 14, 22, 28, § 139.—Trop., fully, wholly, completely, thorougnly, largely (class.):plene cumulateque aliquid perficere,
Cic. Div. 2, 1:plene perfectae munitiones,
Caes. B. G. 3, 3:aliquid vitare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:plene sapientes homines,
id. Off. 1, 15:praestare aliquid,
perfectly, Hor. Ep. 1, 11, 14.— Comp.:plenius facere aliquid,
Ov. P. 2, 11, 20:alere,
Quint. 2, 2, 8.— Sup.:quamvis illud plenissime, hoc restrictissime feceris,
Plin. Ep. 5, 8, 13. -
6 plenus
plēnus, a, um, adj. [from the root ple-; Sanscr. prā-, to fill; Gr. pla- in pimplêmi, plêthô; Lat. plerus, plebs, populus, etc.; whence compleo, expleo, suppleo], full, filled with any thing (class.; cf.: refertus, oppletus).I.Lit.A.In gen., with gen.:B.rimarum,
Ter. Eun. 1, 2, 25:corpus suci,
id. ib. 2, 3, 27:Gallia est plena civium Romanorum,
Cic. Font. 1, 11:domus plena caelati argenti,
id. Verr. 2, 2, 14. §35: vini, somni,
id. Red. in Sen. 6, 13: [p. 1387] stellarum, id. Rep. 6, 11, 11.—With abl.:plena domus ornamentis,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126:vita plena et conferta voluptatibus,
id. Sest. 10, 23:plenum pueris gymnasium,
Quint. 2, 8, 3.— Absol.:auditorium,
Quint. 2, 11, 3:plenissimis velis navigare,
with swelling sails, Cic. Dom. 10, 24.—As subst.: plēnum, i, n., space occupied by matter, a plenum, Cic. Ac. 2, 37, 118.—Adverb.: ad plenum, to repletion, copiously, abundantly ( poet.), Verg. G. 2, 244:hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,
Hor. C. 1, 17, 15; so Veg. 2, 9:philosophiae scientiam ad plenum adeptus,
Eutr. 8, 10.—In partic.1.Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent (class.):b.pleni enective simus,
Cic. Div. 2, 69, 142:vulpecula pleno corpore,
Hor. Ep. 1, 7, 31:frigus inimicum est tenui: at prodest omnibus plenis,
Cels. 1, 9:femina,
Ov. A. A. 2, 661.— Comp.:tauros palea ac feno facere pleniores,
Varr. R. R. 2, 5, 12.— Sup.:plenissimus quisque,
Cels. 2, 1.—Of females, big, with child, pregnant (class.):2.et cum te gravidam et cum te pulchre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49:femina,
Ov. M. 10, 469; Val. Fl. 1, 413:sus plena,
Cic. Div. 1, 45, 101; cf.:Telluri plenae victima plena datur (preceded by gravida),
Ov. F. 4, 634.—Filled, satisfied ( poet.), Ov. Am. 2, 6, 29:3.plenus cum languet amator,
sated with reading, Hor. Ep. 1, 20, 8; cf.:illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus,
Ov. P. 3, 4, 55.—Full packed, laden; with abl.:4.quadrupedes pleni dominis armisque,
Stat. Th. 4, 812:exercitus plenissimus praedā,
Liv. 41, 28:crura thymo plenae (apes),
Verg. G. 4, 181.— Absol.:vitis,
Ov. Am. 2, 14, 23.—Entire, complete, full, whole:5.ut haberet ad praeturam gerendam plenum annum atque integrum,
Cic. Mil. 9, 24:gaudia,
id. Tusc. 5, 23, 67:numerus,
id. Rep. 6, 12, 12:pleno aratro sulcare,
with the whole plough sunk in the ground, Col. 2, 2, 25:sustineas ut onus, nitendum vertice pleno est, i. e. toto,
Ov. P. 2, 7, 77:pleno gradu,
at full pace, at storming pace, Liv. 4, 32.— Neutr. adverb.: in plenum, on the whole, generally (post-Aug.), Plin. 13, 4, 7, § 31; Sen. Ep. 91, 9.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud (class.):6.vox grandior et plenior,
Cic. Brut. 84, 289:voce plenior,
id. de Or. 1, 29, 132.—Of letters, syllables, words, full, at full length, not contracted, unabridged:7. 8.pleniores syllabae,
Auct. Her. 4, 20, 28:ut E plenissimum dicas,
Cic. de Or. 3, 12, 46:siet plenum est, sit imminutum,
id. Or. 47, 157:plenissima verba,
Ov. M. 10, 290.—Full, abundant, plentiful, much:9.non tam Siciliam, quam inanem offenderant, quam Verrem ipsum, qui plenus decesserat,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12:urbes,
id. Pis. 37, 91:pecunia,
much money, id. Rosc. Am. 2, 6:mensa,
Verg. A. 11, 738.— Comp.:serius potius ad nos, dum plenior,
Cic. Fam. 7, 9, 2:tres uno die a te accepi litteras, unam brevem, duas pleniores,
fuller, larger, id. ib. 11, 12, 1.— Sup.:plenissima villa,
Hor. S. 1, 5, 50.—Of age, full, advanced, ripe, mature:10.jam plenis nubilis annis,
marriageable, Verg. A. 7, 53:plenus vitā,
Stat. S. 2, 2, 129:annis,
full of years, that has reached extreme old age, Plin. Ep. 2, 1, 7:plenior annis,
Val. Fl. 1, 376:annus vicesimus quintus coeptus pro pleno habetur,
Dig. 50, 4, 8.—Law t. t.: pleno jure, with a complete legal title:II.proinde pleno jure incipit, id est et in bonis et ex jure Quiritium, tua res esse,
Gai. Inst. 2, 41:pleno jure heres fieri,
id. ib. 3, 85 al.—Trop., full, filled.A.In gen., with gen.: plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 Vahl.):B.jejunitatis plenus,
Plaut. Merc. 3, 3, 13:consili,
Plaut. Ep. 1, 2, 49:viti probrique,
id. Mil. 2, 5, 13:fraudis, sceleris, parricidi, perjuri,
id. Rud. 3, 2, 37:offici,
Cic. Att. 7, 4, 1:negoti,
full of business, id. N. D. 1, 20, 54; Plaut. Ps. 1, 3, 146:irae,
Liv. 3, 48:ingenii,
Cic. Fl. 6, 15:laboris,
Plin. 6, 19, 22, § 66:quae regio in terris nostri non plena laboris?
is not full of our disaster? Verg. A. 1, 460.—With abl.:plenus sum exspectatione de Pompeio,
full of expectation, Cic. Att. 3, 14, 1:laetitiā,
Caes. B. C. 1, 74:humanitate,
Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 1, 7.—In partic.1.Complete, finished, ample, copious (class.):2.orator plenus atque perfectus,
Cic. de Or. 1, 13, 59:plenior, opp. to jejunior,
id. ib. 3, 4, 16:oratio plenior,
id. Off. 1, 1, 2:pleniora scribere,
Caes. B. C. 1, 53.—Full of, abounding or rich in any thing:1.plenum bonarum rerum oppidum,
Plaut. Pers. 4, 2, 38:quis plenior inimicorum fuit C. Mario?
Cic. Prov. Cons. 8, 19: pleniore ore laudare, with fuller mouth, i. e. more heartily, id. Off. 1, 18, 61.—Hence, adv.: plēnē.Lit., full (post-Aug.):2.vasa plene infundere,
Plin. 14, 22, 28, § 139.—Trop., fully, wholly, completely, thorougnly, largely (class.):plene cumulateque aliquid perficere,
Cic. Div. 2, 1:plene perfectae munitiones,
Caes. B. G. 3, 3:aliquid vitare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:plene sapientes homines,
id. Off. 1, 15:praestare aliquid,
perfectly, Hor. Ep. 1, 11, 14.— Comp.:plenius facere aliquid,
Ov. P. 2, 11, 20:alere,
Quint. 2, 2, 8.— Sup.:quamvis illud plenissime, hoc restrictissime feceris,
Plin. Ep. 5, 8, 13.
См. также в других словарях:
Weib — (s. ⇨ Frau). 1. A jüng Weib is wie a schön Vögele, was män muss halten in Steigele (Vogelbauer). (Jüd. deutsch. Warschau.) 2. A schämedig (schamhaftes) Weib is güt zü schlugen. (Warschau.) – Blass, 11. Weil es, um keinen Scandal zu machen, den… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon